شاید تا به حال اصطلاح سنسور شتاب جانبی به گوش تان خورده باشد، اما واقعا این قطعه در خودرو چه کاری انجام می دهد؟ چرا خرابی آن می تواند خطرناک باشد؟ اگر چراغ ESC روشن شده یا سیستم کنترل پایداری خودرو درست کار نمی کند، این سنسور میتواند مقصر باشد !
در این مقاله، به زبان ساده بررسی می کنیم که سنسور شتاب جانبی چیست، چگونه کار می کند، چه علائمی نشان دهنده خرابی آن است و در صورت بروز مشکل، چگونه می توان آن را تست و تعویض کرد .
سنسور شتاب جانبی چیست و چه کاری انجام می دهد؟
سنسور شتاب جانبی (Lateral Acceleration Sensor) یکی از قطعات مهم در سیستم های ایمنی خودرو است که میزان شتاب جانبی خودرو را در هنگام حرکت، تغییر مسیر یا پیچیدن اندازه گیری می کند. این اطلاعات به سیستم کنترل پایداری خودرو (ESC) و ترمز ضد قفل (ABS) ارسال می شود تا در صورت لزوم، از انحراف و سر خوردن خودرو جلوگیری کنند .
به زبان ساده، این سنسور باعث می شود که خودرو هنگام پیچیدن یا تغییر مسیر، کنترل بهتری داشته باشد و در شرایط جاده ای لغزنده یا هنگام رانندگی با سرعت بالا، تعادل خود را حفظ کند .
نحوه عملکرد سنسور شتاب جانبی در خودرو
این سنسور معمولا در قسمت مرکزی خودرو، مانند زیر صندلی راننده یا در نزدیکی کنسول وسط نصب می شود تا میزان دقیق انحراف را تشخیص دهد. نحوه عملکرد آن به این شکل است:
1. وقتی خودرو به چپ یا راست حرکت می کند، این سنسور میزان فشار جانبی وارده را اندازه گیری می کند .
2. اطلاعات ثبت شده را به واحد کنترل الکترونیکی خودرو (ECU) ارسال می کند .
3. ECU با تحلیل این داده ها، در صورت نیاز به سیستم های دیگر مثل ESC ،ABS یا TCS فرمان می دهد تا عملکرد خودرو اصلاح شود.
برای مثال، اگر خودرو در یک پیچ تند بیش از حد به یک سمت متمایل شود، سیستم کنترل پایداری (ESC) به طور خودکار نیروی ترمز را روی چرخ های خاصی اعمال می کند تا تعادل برقرار شود .
علائم خرابی سنسور شتاب جانبی
خرابی این سنسور می تواند باعث مشکلاتی در رانندگی شود و امنیت خودرو را به خطر بیندازد. برخی از رایج ترین علائم خرابی آن عبارتند از:
1. روشن شدن چراغ ESC یاABS: اگر چراغ ESC یا ABS روی داشبورد روشن شود، ممکن است به دلیل ارسال اطلاعات نادرست از سنسور شتاب جانبی باشد .
2. کاهش کنترل خودرو در پیچ ها: اگر هنگام پیچیدن احساس می کنید که خودرو بیش از حد متمایل می شود یا کنترل آن سخت تر شده، این می تواند نشانه ای از خرابی سنسور باشد .
3. پیغام خطا در نمایشگر خودرو: در برخی از خودرو ها، هنگام خرابی این سنسور پیغام هایی مانند ESC Disabled یا Traction Control Error نمایش داده می شود .
4. کار نکردن سیستم کنترل کشش (TCS): این سیستم برای جلوگیری از لغزش چرخ ها هنگام شتاب گیری عمل می کند. خرابی سنسور شتاب جانبی می تواند باعث عملکرد نادرست این سیستم شود .
5. واکنش های غیرعادی خودرو هنگام ترمزگیری یا شتاب گیری: اگر خودرو هنگام ترمز یا شتاب گیری رفتار غیرطبیعی دارد، ممکن است ECU به دلیل دریافت اطلاعات غلط از این سنسور، به سیستم های دیگر فرمان اشتباه بدهد .
چرا سنسور شتاب جانبی خراب می شود؟
چند عامل می توانند باعث خرابی این سنسور شوند:
• خرابی مدار الکترونیکی سنسور به دلیل نوسانات برق یا افزایش دما
• مشکلات سیم کشی یا قطع شدن اتصالات
• نفوذ رطوبت و گرد و غبار که باعث خرابی چیپ داخلی می شود
• ضربه و تصادف که به محل نصب سنسور آسیب می زند
چگونه سنسور شتاب جانبی را تست کنیم؟
اگر مشکوک هستید که این سنسور خراب شده، می توانید با روش های زیر آن را تست کنید:
1- استفاده از دستگاه دیاگ
بهترین روش برای تست این سنسور، اتصال دستگاه دیاگ به ECU خودرو است. اگر سنسور خراب باشد، دیاگ کد خطای مربوط به آن را نمایش می دهد .
2- بررسی سیم کشی ها
گاهی اوقات مشکل از خود سنسور نیست، بلکه سیم کشی های آن دچار قطعی یا اتصالی شده اند . بررسی و تمیز کردن کانکتورها می تواند مشکل را برطرف کند .
3- بررسی عملکرد سیستم ESC
می توانید خودرو را در یک مسیر ایمن آزمایش کنید. اگر هنگام پیچیدن احساس کردید که ESC درست عمل نمی کند یا کنترل خودرو سخت شده، احتمال خرابی این سنسور وجود دارد .
تعویض سنسور شتاب جانبی چطور انجام می شود؟
اگر سنسور خراب باشد، باید آن را تعویض کنید. مراحل کلی تعویض به این شکل است:
1. محل نصب سنسور را پیدا کنید (معمولا زیر صندلی راننده یا در کنسول وسط)
2. اتصالات برق آن را جدا کنید
3. پیچ های نگهدارنده را باز کرده و سنسور جدید را جایگزین کنید
4. دستگاه دیاگ را به خودرو وصل کنید و خطای ECU را پاک کنید
نکته! اگر با قطعات الکترونیکی خودرو آشنایی ندارید، بهتر است این کار را به یک تعمیرکار حرفه ای بسپارید .
چطور از خراب شدن سنسور شتاب جانبی جلوگیری کنیم؟
1- از وارد شدن ضربه به خودرو در قسمت نصب سنسور جلوگیری کنید
2- هنگام تعمیرات برقی، از نوسان برق و اتصالی در سیم ها پیشگیری کنید
3- هر چند وقت یک بار با دیاگ، وضعیت سنسور را بررسی کنید
4- اگر چراغ ESC روشن شد، سریعا مشکل را بررسی کنید تا آسیب های جدی تر به خودرو وارد نشود
نتیجه گیری
سنسور شتاب جانبی یکی از قطعات مهم در حفظ تعادل و ایمنی خودرو است. این سنسور اطلاعات لازم را به سیستم های ESC و ABS ارسال می کند تا در شرایط خطرناک، کنترل خودرو به بهترین شکل حفظ شود .اگر چراغ ESC یا ABS روی داشبورد روشن شد، خودرو در پیچ ها پایداری مناسبی ندارد یا پیغام خطای ESC Disabled روی نمایشگر ظاهر شد، احتمال خرابی این سنسور وجود دارد .
با تست سنسور از طریق دیاگ، بررسی سیم کشی ها و در صورت نیاز، تعویض آن، می توان از بروز مشکلات بزرگ تر و خطرناک در رانندگی جلوگیری کرد .